Muzeum Okręgowe w Sandomierzu zaprasza do zamkowego „LAPIDARIUM”, na stałą wystawę reliktów detali architektonicznych z wystroju renesansowego Zamku Królewskiego w Sandomierzu, wykonanych przez warsztat Benedykta Sandomierzanina. Oficjalne otwarcie ekspozycji dla zwiedzających, nastąpi z końcem maja 2011 roku.

   ZAMKOWE LAPIDARIUM
   Prezentowane fragmenty detali rzeźbiarsko-architektonicznych pochodzą z okresu przebudowy Zamku w Sandomierzu w latach 1520 - 1527, którą kierował królewski architekt Benedykt i do 1656 roku znajdowały się w jego wystroju. Zachowane relikty posiadają liczne uszkodzenia i w dużym stopniu zatartą formę rzeźbiarską. Na ten stan miały wpływ przede wszystkim burzliwe dzieje królewskiej rezydencji, a szczególnie okres „potopu szwedzkiego”, kiedy to zasadniczy trzon gotycko-renesansowej dekoracji architektonicznej został zniszczony, po wysadzeniu zamku przez wycofujące się wojska najeźdźcy. Wpływ czynników niszczących strukturę kamienia można podzielić na dwa okresy:
- pierwszy dotyczy czasu, gdy dekoracja funkcjonowała od momentu powstania w XVI wieku do zniszczenia w 1656 roku,
- drugi okres obejmuje uszkodzenia powstałe w czasie, gdy zniszczone wybuchem detale kamieniarki zalegały w ziemi lub wtórnie zostały użyte jako budulec, podczas licznych prac, poczynając od przebudowy skrzydła zachodniego w czasach Jana III Sobieskiego.
   Detale odkrywane były stopniowo w czasie prac rewaloryzacyjnych prowadzonych w XX wieku. Część z nich wyjęto z murów zamku podczas badań w 1959 roku., a część wydobyto z ziemi, z XVII-wiecznych warstw niwelacyjnych, podczas badań archeologicznych prowadzonych na Wzgórzu Zamkowym w latach 70. XX wieku. Odzyskano około 100 elementów o różnych wielkościach, wykonanych z wapienia i piaskowca.
   W reliktach dawnych obramień okiennych i portali, dostrzegamy formy typowe dla warsztatu Benedykta Sandomierzanina - renesansowe motywy ornamentalne: kimation joński, kostki, perełki, liście akantu, sąsiadujące z późnogotyckimi laskowaniami i motywami wstęgi spiralnie wijącej się wokół prętu. Na dwóch detalach zachowały się gmerki kamieniarzy: „+” oraz „T”

Bożena Ewa Wódz
Kustosz w Muzeum Okręgowym
w Sandomierzu